بهینه سازی باززایی از چند رقم کلزای بهاری و زمستانی در شرایط این ویترو

استفاده از مهندسی ژنتیک گیاهی درکنار اصلاح به روش های کلاسیک، امید دانشمندان برای غلبه بر مشکلات زراعی و کیفی گیاه کلزا را افزایش داده است. در انتقال ژن به کلزا عوامل متعددی دخالت دارند که یکی از مهمترین آنها وجود یک سیستم کشت بافت تکرارپذیر است. در این پژوهش به مطالعه برخی از عوامل دخیل در این زمینه پرداخته می شود. با توجه به این که دستیابی به یک روش برای باززایی گیاه از کشت کالوس اولین گام در موفقیت یک برنامه تراریختی است، عوامل موثر در این فرایند مورد بررسی قرار گرفتند. برای این منظور شاخه زایی مستقیم از چهار رقم کلزای پاییزی (licord، opera، slm046 و karaj3) و سه رقم بهاری (rgs003، sarigol و pf-7045) در محیط پایه ms با یک سطح هورمونی bap در ترکیب با سه سطح هورمونی از naa و حضور و عدم حضور agno3 و ریزنمونه های کوتیلدون (برگ لپه) و هیپوکوتیل مورد ارزیابی قرار گرفت. همچنین برای ارزیابی قدرت کالوس زایی ارقام کلزا، آزمایش کالوس زایی با استفاده از دو سطح 2,4-d در ترکیب با سه سطح از bap انجام گرفت. آزمایش به صورت فاکتوریل با طرح پایه کاملا تصادفی در سه تکرار و10 نمونه در هر تکرار پیاده شد و صفاتی مانند درصد ریزنمونه های باززا شده و میانگین تعداد شاخساره در هر ریزنمونه مورد اندازه گیری قرار گرفت. اختلاف بین ارقام و نیز اختلاف در سطوح naa جز در صفت تعداد شاخساره باززا شونده از هیپوکوتیل ها، معنی دار بود، به طوری که بالاترین درصد شاخه زایی و بیشترین تعداد شاخساره در ارقام slm046 و pf-7045 و در غلظت 1/0 میلی گرم در لیتر naa در کوتیلدون ها و در ارقام rgs003 و opera و در سطح 1 میلی گرم در لیتر naa در هیپوکوتیل ها مشاهده شد. اثر متقابل رقم×naa برای تعداد ریزنمونه های باززا شونده معنی دار بود. وجود نیترات نقره به صورت چشمگیری بر باززایی اثر مثبت داشت. اختلاف بین رقم، سطوح 2,4-d و bap ونیز اثرات متقابل آن ها بر کالوس زایی معنی دار بود. رقم slm046 در ترکیب هورمونی 1 میلی گرم در لیتر 2,4-d و bap بیشترین مقدار کالوس را تولید کرد.